Omuz, kola geniş bir hareket açısı sağlamak üzere birçok kas, tendon ve eklemden oluşan bir yapıdır. Bu karmaşık  yapı ve hareketlilik, yumuşak doku ve kemik yapılarının instabilitesi, sıkışması veya çeşitli hastalıkları nedeniyle omuz ağrısına yol açabilir.

Omuz eklemi 3 kemikten oluşur; Humerus, skapula ( kürek kemiği), klavikula ( köprücük kemiği). Humerus başının skapulanın glenoid çukuru ile oluşturduğu yapıyı çevreleyen yumuşak dokular rotator cuff (rotator kılıf) adını alır.

Omuz ağrısı ve hareket kısıtlılığı sık rastlanan bir durumdur. Akut ve kronik çok sayıda durum ve hastalık omuz ağrısına yol açar.

Bursalar omuz da dahil olmak üzere eklemlerde kemik ile üzerindeki yumuşak doku arasında yer alan, kasların kasılma sırasında kaymasını kolaylaştıran yastıkçıklardır. Omuzdaki bursanın iltihaplanması subakromial bursit olarak bilinir. Sıklıkla rotator cuff tendiniti ile birliktedir.

Tendonlar kasları kemiklere bağlayan dokulardır. İltihaplanmaları  (inflamasyon) tendinit olarak adlandırılır. Omuzda da akut ( iş veya spor sırasında oluşan ani zorlanmalar) veya kronik ( artrit gibi dejeneratif hastalıklar, uzun süreli aşırı zorlanmaya bağlı yıpranmalar) tendinitler sık görülür. Bunlar rotator kılıfı oluşturan dört kas ve biseps kasının tendonlarının iltihaplarıdır. Rotator cuff tendiniti ve biseps tendiniti olarak adlandırılır.

Tendon yırtıkları ani zorlanma, yaralanma veya uzun süreli zorlanma, yıpranma sebebi ile oluşur. Yırtıklar kısmi veya tam olabilir.Rotator cuff yırtıkları veya biseps tendon yırtıkları en sık görülenleridir.

İmpingement ( sıkışma) rotator cuff tendonlarının akromion adı verilen kemik çıkıntısı altında sıkışması ile oluşur. Zaman içinde rotator cuff yırtıklarına sebep olabilir.

İnstabilite, akut travmalar veya zaman içinde gelişen aşırı zorlanmalar nedeniyle, humerus başının omuz çukuru dışına zorlanması ile oluşur.

Humerus başının bir kısmı eklemden dışarı çıkarsa subluksasyon, tam olarak çıkarsa omuz dislokasyonu ( omuz çıkığı) olarak adlandırılır. Omuz eklemi etrafındaki yumuşak dokuların zayıflaması ile omuz çıkığı sık tekrarlanabilir. Bu da eklemde artrit gelişmesine yol açabilir.

Omuz ağrısı artrit nedeniyle de oluşabilir. Omuzda en sık olarak osteoartrit görülür. Ayrıca iltihaplı veya infeksiyona bağlı artritler de görülebilir.

Kaza, yaralanma,düşme gibi sebeplere bağlı omuz kırıkları da omuz ağrılarının başlıca sebeplerindendir.

Başta tendinitler ve rotator cuff yırtıkları olmak üzere omuz ağrısına sebep olan nedenler kısa zamanda tanınmaz ve tedavi edilmezse, hastanın ağrı nedeniyle omuzunu hareket ettirmemesi, dokuların esnekliklerini kaybetip kısalmasına yol açar. Bu durum donuk omuz olarak adlandırılır.

Brakial pleksus, omuzda büyük ve kompleks bir sinir ağıdır. Beyinden kolun üst bölümüne giden tüm sinirler bu ağdan geçer. Omuz yaralanması sırasında brakial pleksus hasar görürse kolda ağrı ortaya çıkar, his ve hareket kaybı oluşabilir. Brakial pleksus zedelenmesi doğumda görülebilir veya yaralanma, kaza, infeksiyon, tümör, kemoterapi ve radyoterapi nedeniyle de oluşabilir.

Klavikula ( köprücük kemiği) kırıkları da omuz kuşağı kırıkları arasında sayılabilir.

Hastanın muayene bulgularının başında omuz ağrısı ve hareket kısıtlılığı gelir. Boyun ve / veya kol ağrısı da sorgulanmalıdır. Ağrının yeri, ortaya çıkış zamanı, hareketle olan ilişkisi, ağrının tipi, kola yayılıp yayılmadığı ortaya konur. Gece ağrısı, omuzun iltihaplı hastalıklarında önemli bir bulgudur. Ağrının tetkik noktaları tesbit edilir. Omuz ekleminin hareket açıklığı, tüm ilgili kaslar muayene edilir. Detaylı sorgulama ile diğer hastalıklar, geçirilmiş travmalar hakkında bilgi edinilir.

Nörolojik muayene ile hastanın duysal, motor fonksiyonları değerlendirilir. Gereğinde radyolojik, bilgisayarlı tomografik ( BT), magnetik resonans görüntüleme ( MR), sinirlerin durumunu açığa kavuşturmak için ise elektromyografik ( EMG) tetkikler, veya kan tetkikleri istenir.

Omuz ağrısı nedenleri genellikle dört kategori içine girer;

• Tendonların inflamasyonu: tendinit ( tendon iltihaplanması), tendon yırtığı, bursit, donuk omuz
• İnstabilite
• Artrit
• Omuz çıkığı, omuz kırığı

Daha az görülen sebepler arasında infeksiyon, tümör ve brakial pleksus hasarını da içeren sinirlerle ilgili nedenler sayılabilir.

Omuz ağrısının giderilmesi için ağrı kesiciler, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir.

İnjeksiyon tedavileri omuz ağrılarında sıklıkla uygulanır.

Tanıya uygun olarak seçilen fizik tedavi yöntemleri kullanılır. Uygun omuz egzersizlerinin yapılması tedavinin temelini oluşturur. Omuz askıları gibi çeşitli ortezler hareketi kısıtlar, ağırlığı taşır, omuzun iyileşme sürecine katkıda bulunur.

Gereğinde hastanın  ev/iş koşullarında  düzenlemeler yapılır.

Bu yöntemlerin etkili olmaması veya tendon yırtılmaları, omuz kırığı, brakial pleksusun bası altında kalması gibi durumlarda cerrahi tedavi uygulanır.